Kalibrasyon nedir ve ne demek sorusunu bu makalemizde cevaplamaya çalışacağız. Ayrıca kalibrasyon nasıl yapılır sorusunu da yanıtlayacağız.
Kalibrasyon Ne Demek?
Kalibrasyon, Fransız kültüründen dilimize gelmiştir. Öncelikle kalibrasyon ne demek çok kısa bahsedelim. Metroloji Bilimi açısından tanımını yaptığımızda, belirlenmiş koşullar adı altında bir ölçü aleti diyebiliriz. Hatta en açıklayıcı tanım olarak, bir ölçüm sisteminde gösterilen veya ölçeği ifade eden değerler ile o sistemi ölçen ve değerleri bilinen cihaz arasında ki ilişkiyi sağlayan işlemler dizisi olarak tanımlanmaktadır.
Kalibrasyon, bir düzeneğin doğru sonuç verecek şekilde ayarlanması durumu değildir. Kalibrasyonun en temel amacı, ölçü aletlerinin veya herhangi bir ölçü sisteminin hatasını anlamaya veya hatanın olduğu kısımların değerlerini belirtmektir.
Ayrıca kalibrasyon işlemi metrolojik özellikleri de belirleyebilmektedir. Kalibrasyon sonuçları, Kalibrasyon sertifikası veya Kalibrasyon raporu adı altında bir doküman halinde kaydedilmektedir.
Özel uyarlanmış ekipmanlarla, hassas olarak yapılmaktadır. Ayrıca, kalibrasyon sertifikalarının izlenebilmesi ve takip edilebilmesi için içinde, rapor veya sertifika numarası da bulundurmaktadır.
Kalibrasyon Nasıl Yapılır?
Kalibrasyonun genel anlamını yukarıda anlamış olduk ancak kalibrasyon nasıl yapılır ve ölçü aleti kalibrasyon nasıl yapılır henüz bilmiyoruz. Şöyle ki kalibrasyon, farklı standartlara göre yapılmaktadır.
Dolayısıyla öncesinde kalibre edilmiş ve doğru olması kesin olan kalibrasyon sistemleri kullanılmaktadır. İstenen kalitenin kesin şekilde sağlanması için, kaliteyi en etkileyen en önemli noktaların ölçümleri, daima belli doğrulukta olmalıdır.
Ölçü, büyüklük, uzunluk ve sıcaklık gibi ölçülebilen fiziksel bir büyüklük olup, ölçme yöntemleriyle belirlenen rastlantılardan tamamen uzak fiziksel bir gerçektir.
Ölçülen değerler, ölçü sapmaları ile olasılık hesapları kurallar dahilinde teorik ortalama değer çevresine dağılmaktadır. Bu değerler tamamen ölçüm sonuçlarının umut değeridir. Ölçüm sonuçları, ölçülen değerlerin hem fiziksel hem de matematiksel olarak ilişkileri açısından türetilir. Bir ölçü birimiyle tanımlanmış sayı olarak ifade edilebilir.
Kalibrasyon Neden Gereklidir?
Şöyle ki, ölçüm yaptığınız zaman, çok yüksek ihtimalle ölçülen şey sizin için oldukça önemlidir.
Tabii sizde bu konuda emin olmak istiyorsunuz. Ancak şöyle ifade edebiliriz, kalibrasyonu yapılmamış bir cihaz ile ölçüm yapıldığında, ölçülen değer tamamen bir varsayımdan ibarettir. Yani, ölçümün mantığına tamamen ters şekilde mutlaklık içermektedir.
Bu konuda bir örnek verecek olursak, üretimini sağladığınız sanayi ürünün boyu, sizde ki lazerli uzunluk ölçüm cihazına göre 200 mm’dir. Ancak uzunluk ölçüm cihazınızın 200mm’si normalinde kaç mm’dir? İşte bunu öğrenmenizi sağlayan olaya kalibrasyon denmektedir.
Kalibrasyon Çeşitleri Nelerdir?
Kalibasyon çeşitlilik sınıflarına göre değişmektedir. Şimdi ise Kalibrasyon çeşitlerine göz atalım.
İşte Kalibrasyon çeşitleri;
- Mekanik Kalibrasyon
- Basınç Kalibrasyonu
- Boyutsal Kalibrasyon
- Terazi Kalibrasyonu
- Devir Kalibrasyonu
- Sıcaklık Kalibrasyonu
- Fiziksel Kalibrasyon
- Kimyasal Kalibrasyon
Çeşitlilik sınıfı, üretilen cihazların kullanım yer ve amaçlarına göre değişmektedir. Bazı cihazlarda tek bir kalibrasyon yeterli olabilirken, bazı cihazlarda birkaç adet kalibrasyon
Yapılanması gerekmektedir. Dolayısıyla birden fazla kalibrasyon çeşidi bulunmaktadır.
Yine bunun için de örnek verecek olursak, günümüzde en fazla kullanılan ve en pratik olan tansiyon aletleri, kan basıncını ölçmek amacıyla üretilmektedir. Burada ki bize gösterilen değerlerde veriler sadece basınç yardımıyla olmasından dolayı, tek başına basınç yeterlidir.
Ancak bir pH metresi, sıvıların pH metresini ölçmesi dışında, bu sıvıların sıcaklığını da ölçmektedir. Bu durum içinde tabii iki çeşit kalibrasyon yapılması gereklidir.
Öncelikle her ne tip ve çeşitte olursa olsun tüm ölçmeye yarayan cihazlar mutlaka belli periyotlarda kalibrasyona girmelidir. Herhangi bir tespit edilen sapma veya belirsizlik olması halinde bu detayları mutlaka dikkat edilmelidir. Bu durum hem üretimde ki maliyeti düşürmekte, hem de üretilen ürünün kalitesini ciddi oranda arttırmaktadır. Böylece kalibrasyonu tam anlamıyla öğrenmiş olduk.
